(5) اورهان پاموک ایستانبولو آنلادیر

س. سیداوالی

اوجادان دوشونورکن

اؤزوم- اؤزومه یاخالاندیم

...

دواملی اولاراق نشره وئرمه یه چالیشدیغیم بو یازیلار, کئچن اوچ- دورت ایلین عرضینده مجازی دونیادا گؤردوکلریم, ائشیتدیکلریم و اوخودوقلاریمین معین تاثراتی کیمی قلمه آلینمیشدیلار.

یازیلارین چوخونلوغو, آنا دیلیمیز آذربایجان تورکجه سینده یازیلمیشدیلار.
لاکن استثنا اولاراق و وضعیتده ن آسیلی, بعضا فارس دیلینده ده یازماق مجبوریتینده قالمیشام.

یازیلارین بیر چوخو, اوجادان دوشونر کیمی, اؤزوم- اؤزومه و یا یاخین بیر دوستا یازیلدیقلاری اوچون, اوخوجولارا تقدیم ائتدیکده, اونلاردا کیچیک دئییشیکلر آپارمیشام.

*****

(5)

اورهان پاموک ایستانبولو آنلادیر

جولای 2017

عومور بویو سئودیییم او توهاف اولان گؤزلری دوشونورکن قلمه آلدیغیم بو یازینی, اوخوجولار ایله پایلاشماغا قرار وئردیم. بو کتابی اوخورکن, ناظیم حکمت دئمیش, او گؤزلر هر زامان "حاضیر و ناظیر" ایدیلر. ائله کی, کتابین بعضی صفحه لرینی اؤزوم یازدیغیمی خیال ائدیردیم.

*****

اوخودوغوم کتابین ( کافامدا بیر توهافلیک وار*)  سون اون صحیفه سینده یم.

آنادولو تورکجه سینی اوخوماق، بیز آذربایجانلیلارا ممکون دور، لاکن ایشین اولینده بیر آز حوصله ائله مک و آیاق دیره مک لازیم دی. من ایللر دی کی آنا دولو تورکجه سینده یازیلار اوخویورام. عزیز نسین و یاشار کمال ین معین یازیلارینی، ناظیم‌ حکمت، اورهان ولی، آتیلا ایلحان و بیر چوخ تورک شاعیرین اثرلرینی بو دیلده اوخوموشام. لاکن بیرینجی دفعه ایدی کی بئش یوز صفحه یه یاخین بیر رومانی آنا دولو تورکجه سینده اوخوماغا جسارت ائدیردیم.

بیرینجی یوز صفحه سینی اوخوماق بیر آز زور آپاریردی. هر دم لغت کتابینا باخمالی ایدیم. لاکن سونرا داها راحات اوخودوغوم اوچون، بعضا اثرین آنا دولو تورکجه سینده یازیلماسینی بئله اونودوردوم.

اورهان پاموک ین بو اثری، بیر ایستانبول حکایه سی دیر. دفعه لرله ایستانبول دا اولدوم و حتی بیر دفعه سینده اوچ آی بو شهرده یاشادیم. لاکن بو کتابی اوخومادان اول، ائله بیل کی ایستانبولو هئچ تانیمامیشدیم.

اورهان پاموک اوستا بیر رومان یازاری اولدوغو اوچون، گونده لیک حیاتدا هر کسه و هر گون قاباغا گلن بیر موضوع نی آلیر و بو حاقدا ۴۶۶ صفحه لیک بیر شاه اثر یارادیر.

میلادی آلتمیش ینجی ایللرده کند ده ن ایستانبولا گلن اون اوچ یاشیندا بیر جوان، ایستانبولدا هم درس اوخویور، همده آتاسی ایله بیرلیکده سیار یوغورتچولوق ائدیر.

ایستانبولدا باباسی ایله بیر گئجه قوندودا ( شهرین کناریندا ته نیکه و تاختادان دوزلینمیش ائوجیک) یاشایان گنج، بیر گون عمی اوغلوسونون تویوندا، گلین ین کیچیک باجی سینی چوخ قیسسا گؤرور و گؤره ر- گؤرمزده او قیزا عاشیق اولور.

عاشیق اوغلان, عمی اوغوللارین بیرینین واسیطه سیله دورت ایله یاخین، او قیزا اونلارجا عشق مکتوبلاری یازیر.

اورتا تحصیلی چوخ چتینلیکله باشا وئره ن آز ساوادلی اوغلان، بو مکتوبلاری یازماق اوچون یاخین یولداشلاریندان بیرینده ن کمک لیک آلیر. مکتوبلار داها گؤزل و داها جانی یاخان اولسون دئیه، عاشیق ین یولداشی عشق مکتوبلاری کتابلاریندان دا کمک آلیر.

بو دورت ایل عرضینده بیزیم عاشیق اوغلان سربازچیلیغا گئدیر و سربازچیلیقدان دا  عشق مکتوبلارینی یازماغا دوام ائدیر.

ایشین انترسانت جهتی بو دور کی، مکتوبلاری قارداشی آروادی واسیطه سیله قیزا یئتیره ن عمی اوغلودا، او قیزی سئودییی اوچون، مکتوبلاری بالاجا باجی یا یوخ، اوندان بویوک اولان (چوخ دا گؤیچک اولمایان) باجی یا یئتیریر. نئیه کی، بویوک باجی ائولنمه ده ن، کیچیک باجی ائوله نه بیلمز ایمیش؟؟!!...

بئله لیکله آرادا بیر آنلاشیلمامازلیق اولور.

سربازلیقدان سونرا بیزیم عاشیق، سئودییی قیزی قاچیرماغا قرار وئریر. بو ایش اوچون طبیعی اولاراق مکتوبلاری قیزا یئتیره ن عمی اوغلودان کمک لیک آلیر.

بیر گئجه، عمی اوغلونون وانت باری ایله قیزی،  یاشادیغی کند ده، بابا ائوینده ن آلیب، قاچیریرلار.

قارانلیقدا و یاغیش آلتیندا دره- تپه لرده ن وانت بارین یانینا قدر قاچان اوغلان و قیز، بیر- بیرلرینین الینده ن توتسالاردا، هیجاندان و قورخودان بیر-بیرلرینین اوزونه باخمیرلار.

بیزیم عاشیق، قیزی وانت بارا میندیرمک اوچون، اونا کمک لیک ائتدییی آندا، بیر ایلدیریم شاخیر و بئله لیکله اوغلان قیزین صوراتینی گؤرور.

البته ایندی اوخوجو تصور ائده بیلیر کی، بیزیم عاشیق، قیزین باشقا بیریسی اولماسینی گؤردوکده، نه حالا قالیر.

شرق عالمینده کیچیک بیر کند ده دونیایا گلیب، بؤیویه ن بیر جوان اوغلان، او کیچیک جامعه نین بوتون سنت لرینی قرآن آیه سی کیمی قبول ائتدییی و بیر کیشی نین بوینونا دوشن وظیفه ده ن آگاه اولدوغو اوچون، بئله بیر دورومدا نه ائده بیلر؟  شرف و ناموسو اوچون اؤلمه یه حاضیر اولان بیر تورک جوان اوغلانین بوینونا دوشن وظیفه، البته کی اوخوجایا معلوم دی.

بیزیم عاشیق, ترن ده قیز ایله بیرلیکده ایستانبولا گئدیرکن، بیر ایکی ساعات شوک کئچیردیکده ن سونرا، اؤزونه گلیر  و قیزا هئچ بیر شئی بللی ائتمیر.

اورهان پاموک اینانیلماز بیر مهارت ایله ناغیلی پیشیریر و صفحه- صفحه ایره لی گئتدیکده، اونلارجا ماجرانی تصویر ائتدییی حالدا، بوتون رومان بویو بو آنا موضوع دان اوزاقلاشمیر.

بیزیم عاشیق، قاچیردیغی قیز ایله ائوله نیر و چوخ خوشبخت ار-آراودلیق حیاتی یاشاییب و بیرلیکده ایکی قیز صاحیبی اولورلار. اوچونجو اوشاغا حامله اولان قادین، بیر کورتاژ فاجعه سینده اؤلور و نئچه ایل ده ن سونرا بیزیم عاشیق، اؤلن آروادی نین کیچیک دول باجی سیله (بو آرادا او قیزدا ایستانبولا گلیب و باشقاسی ایله ائولندیکده ن بیر نئچه ایل سونرا، اری بیر ماجرا دا اؤلدورولموش) ائوله نیر.

بیزیم عاشیقله ائوله نن دول بالدیز، ائولنمک تدارک لرینده بیر قنادی ده گؤروشدوکلرینده، مکتوبلار موضوع سینی آچیر. بالدیز بیزیم عاشیق ده ن اصرارلا ایسته ییر کی، او مکتوبلاری اونا یازیب، آمما باجی سیله ائولنمه سینه‌ اعتراف ائتسین.

البته بیزیم عاشیق ده، او گؤروشده " مکتوبلاری سنه یازدیم" اعترافینی ائدیر.

دورت ایله یاخین بیر مدتده یازیلمیش اونلارجا مکتوب، اؤنجه اؤلن باجی نین الینده و سونرا کیچیک قیزین الینده دیلر. مکتوبلار بیر- بیرینین اوستونه قویولوب، لوله نیب و بیر باغلی دا ساخلانیر.

یازیلان مکتوبلاردا ان باشدا گلن ‌موضوع، کیچیک قیزین گؤزلری دی.

پاموک، رومانین مختلف یئرلرینده بیر اوستا رسام‌ کیمی اینانیلماز قدر گؤزل اولان او گؤزلرده ن سؤز آچیر.

بیزیم عاشیقله ائولندیکده ن سونرا، کیچیک قیز هر دم مکتوبلاردان بیرینی چیخاریر و اوخودوقدان سونرا، حیات یولداشیندان معین ایضاحات ایسته ییر.

بورادا، او مکتوبلارین بیری حاقدا کتابدا  یازیلمیش بیر صفحه نی، بیرلیکده اوخویوروق:

"... هاوا قاراریرکن ائوه دؤندویونده مولود (بیزیم عاشیق ین آدی تورکجه ده مِولوت دیر) سامیها- ئی (سونرادان ائولندییی دول بالدیز) یئمک ماساسینا ( میز) اوتورموش چای ایچه رکن گؤردو. اؤنونده مولود- ین عسگر ده ن ( سربازلیقدان) یازدیغی مکتوبلاردان بیری واردی. سامیها نین راکی نی فازلا (چوخ) ایچتیگی اوچون چای یا دؤندوگونو مولود آنلادی، ممنون اولدو بوندان.

مولود قارص (ایران سرحدینه یاخین بیر شهر) قارنیزونوندان (پادگان) یوللادیغی مکتوبلارین بیرینده سامیها نین گؤزلرینی نرگس چیچگینه (نرگس گولو) نه ده ن بنزه تمیشدی؟

مولود تورگوت پاشانین (پادگانین فرماندهی اولان ژنرال تورگوت) قانادلاری آلتیندا ایکن (حمایه سی آلتیندا)، عسگرلیگینی یاپان بیر لیسه ادبیات اؤئره تمه نینده ن (متوسطه دبیرستان ادبیات معلمی) گؤزلر کونوسوندا (موضوع سوندا) بیلگی و یاردیم آلدیغینی سامیها یا اعتراف ائتدی. نرگس اسگی ادبیات دا گؤزو آنلاتیردی: او زامانلار قادینلار داها کاپالی ایدی (باغلی) و ارکک لر قادینلارین یالنیزجا گؤزونو گؤره بیلدیگی اوچون بوتون دیوان (تورک کلاسیک ادبیاتی) و خالق ادبیاتی گؤز اوزه رینه قورولموشدو. مولود اؤئره تمنده ن اؤئره ندیکلرینی، او سیرادا عاغلینا گلی وئره ن (عاغلینا گلن) باشقا اینجه دوشونجه لری بیر آن دا هیجانلاناراق کاریسینا (آروادینا) اوزون اوزون آنلاتدی. انسان بؤیله بیر گؤزون, گؤزل بیر یوزون (اوزون) چکیمینه قاپیلینجا کندی اولماقدان چیخییور, حتی نه یاپدیغینی دا بیلمییوردو. " او زامانلار من, من دئییلیدیم". دئدی مولود. ..."

اورهان پاموک معاصیر تورک ادبیاتی نین اولدوزلاریندان بیری دیر.

"کافامدا بیر توهافلیک وار" رومانی، تورکیه جامعه سینین کئچن اللی ایلده،  سرعتله گلیشمه سینین بدیعی تاریخی دیر.

بو کتابی اوخوماغی هر کسه، خصوصیله آذربایجانلیلارا توصیه ائده ره م.

-----------------------

* بو « توهافلیک» سؤزونون معناسی دا اؤزو اوچون بیر عالم دی. ایراندا "کافامدا بیر توهافلیک وار", فارسی دیلینده صابر حسینی واسیطه سیله "چیز غریبی در سرم"  ترجمه اولوبدور.

عین زاماندا کانادا دا نشر اولان بیر ده رگی ده " شگفتی در سر" ترجمه اولونموشدور.

کانادا دا ساکن اولان مترجم لره یازدیغیم کیمی, منجه " شگفتی" سؤزو اصلا دوغرو اولا بیلمز. مترجم لر ایکینجی دیلده ن ( انگلیسی) ترجمه ائتدیکلری اوچون, بو سؤزو داها دوزگون گؤروبلر.

" چیز غریبی" ده اوره ییمه یاتمیر, آمما توهافلیک معناسینا داها یاخین دی. منجه " غرابت" سؤزو داها دوزگون اولا بیلردی.

کتابین آلمان دیلینده ترجمه سینی ده گؤروب و یوخلامیشام. آلمان دیلینه چئویره ن مترجم Fremdheit سؤزونو داها مناسب گؤرموشدو. بو دا تماما دوغرو اولمادیغی حالدا, " توهافلیک" معناسینا داها یاخین دی.

 

یازینین دیگر بؤلوملرینی بورادان اوخویا بیلرسیز :

(1): آرابسک
(2) شاعیر مفتون امینی 

(3) فارس شوونیزمی و آذربایجان ملتی نین دیلی و تاریخی اثرلری

(4) شاعیر محمد حسین طهماسب پور (شهرک)